EKONOMİSİNE TOPLU BİR BAKIŞ  

Rusya Federasyonu SSCB zamanında ağır ve hantal ekonomik yapısına karşılık, gıda ürünleri konusunda kendi kendine yeterli, askeri araç ve gereçler başta olmak üzere sanayi ürünleri üretemi gerçekleştirebilen   bir ülke durumundayken, 1991 yılında SSCB'nin dağılmasından sonra,  büyük ekonomik krizin yaşandığı 1998 yılına kadar ekonomisi sürekli küçülen bir ülke konumunda olmuştur. Rusya'da yaşanan büyük ekonomik krizin ardından ihracatının %70-%75'lik bölümünü teşkil eden doğal gaz ve petrol gibi doğal kaynak ürünlerinin dünya piyasalarında değerlerinin artmasının da bir sonucu olarak, Rus ekonomisi büyüme içerisine girmiştir. Rusya Hükümeti tarafından uygulanan makro ekonomik politikalar neticesinde de Rusya ekonomisinin son 5 yılda ciddi bir toparlanma süreci içinde olduğu görülmektedir. 1999 yılından başlayarak,  ülkede sağlanan reel gelir artışı, uluslararası likitideyi oluşturan altın/döviz rezervinin sürekli olarak artması ve  dış borç ödemelerini takvimine uygun olarak gerçekleştirmesi neticesinde uluslararası reyting Kuruluşu FITCH Rusya Federasyonu’nun kredi notunu Mayıs 2003'te “BB-“den  “BB+”ya, Ekim 2003'te de  yatırım reytingini "Ba2"den "Baa3" e yükseltmiştir.  

2003 yılı Rusya ekonomisi bakımından oldukça başarılı geçmiştir. Rusya’da yabancı sermaye yatırımlarının çoğalması, hammadde ve enerji kaynakları  üretiminin ve ihracatının artırılması  neticesinde 2003 yılında Rusya GSMH’sının önceki yıla oranla %6,6  oranında büyüme sağlamıştır. 2003 yılında sanayii ürünleri üretimi %6,7 anasermaye yatırımları ise %11 oranında artış kaydetmiştir Rusya Hükümetinin toplam iç ve dış borç stoğu  GSMH’nın %30’ne kadar gerilemiş durumda. Yıl sonu itibarıyla altın/döviz rezervi  77,8 milyar dolara ulaşmıştır. Halen, Rusya’nın toplam dış borcu GSMH’sının %20’ne  eşit seviyede bulunmaktadır. Bilindiği gibi, bir ülkenin yabancı yatırımlar açısından cazip sayılması için dış borc toplamının GSMH’sının %14’ni geçmemesi gerekmektedir. Rusya Maliye Bakanlığına göre, Rusya’nın dış borç yükü 2004 - 2006 yılları arasında önemli ölçüde azalacaktır. Nitekim Rusya tarafından 2003 yılı içerisinde 17 milyar  dolar tutarında dış borç ödemesi yapılmıştır. 

Dünya'da  yaşanan ekonomik durgunluğun   ve 11 Eylül sonrası Amerika Birleşik Devletlerinin Afganistana müdahalesi ve 2003 yılında ABD'nin  Irak'ı işgalinin   Rus ekonomisine gözle görülür olumsuz bir etkisi olmamıştır. R.F.  2003 yılında da  Devlet Başkanı Vladimir Putin'in iktidara gelmesiyle birlikte başlatılmış bulunan ekonomik reformlara ara vermeden devam edilmiştir.  Rusya 1999 yılından başlayarak  ard arda beşinci yıl ekonomik gelişmesini sğrdürmüştür. 2003 yılında  Rusya Federasyonu  Devlet Duması ekonomik reform konusunda  rekor sayılabilecek sayıda yasal düzenlemeyi kabul ederek, yürürlüğe sokmuştur. Ancak, yasal düzenlemeleri istenilen düzeye kavuşturmak amacıyla daha bir çok yasal düzenleme yapılması ve anılan düzenlemelerin yürürlüğe girerek işlerlik kazanması için oldukça uzun süre gerekeceği aşikardır. Aralık ayında yapılan Rusya Parlamentosu’nun  alt kanadını oluşturan Duma milletvekili seçimlerinde Vladimir Putin tarafından  desteklenen Birleşik Rusya Partisi büyük başarı elde etmiş ve anılan partiye katılan  bazı milletvekilleri ile Duma’da Rusya Anayasasını değiştirecek sandalye sayısına ulaşmış bulunmaktadır.

Rusya Federasyonu Hükümeti, hedeflenen ekonomik gelişme düzeyinin daha da artırılması veya  en azından aynı seviyede tutulabilmesini temin etmek için ekonomik  faaliyet alanlarının çeşitlendirilmesine önem vererek, büyük ölçüde doğal ve enerji kaynaklarına dayalı ekonominin diğer sanayi kolları tarafından da desteklenmesini sağlamak amacıyla üretim faaliyetinde bulunan kuruluşları desteklemeyi hedeflemektedir.   

2003 yılı, RF için  ekonomik krizin yaşandığı 1998 yılından sonra ard arda ekonomik gelişmenin sürdüğü beşinci yıl olmuştur. RF'nin ihracat gelirinin yaklaşık olarak % 75'î doğal kaynak ihracatından elde edilmiştir. Rusya Hükümeti ekonomik faaliyet alanlarını çeşitlendirmek amacıyla 2003 yılında da sürdürülen  mevzuat değişikliklerine devam etme arzusu içerisinde olduğu görülmüştür. Ancak, ekonomilerin  istikrarlı bir şekilde gelişmelerini sağlayan en büyük faktörler arasında olan bankacılık ve mali mevzuatlarını  istenilen düzeye çıkaramamış olması ve ihracat gelirinin çok büyük bir kısmının hala  doğal kaynak ihracatından elde ediliyor olması RF ekonomisinin önündeki en büyük engel olmaya devam etmektedir. 

Rusya ekonomisinde 2003  yılında yaşanan iyileşmeye rağmen Rus ekonomisinin petrol fiyatlarına   bağımlılığının artması nedeniyle  Rus ekonomisinin önümüzdeki günlerdeki  seyri belirsizliğini korumaktadır. 2003 yılı Rus ekonomisini incelediğimizde, Rusya Federasyonu'nda sanayi ürünleri üretimimin 2002 yılına göre %6,7 oranında artmış olduğu görülmektedir. 2002 yılındaki üretim artışı %4,6 olarak gerçekleşmişti.

Bütün bunların ışığında Rus ekonomisinin gelişmesinin  dünya petrol fiyatlarına bağımlılığının sürmekte olduğu görülmektedir.   2003 yılında Rusya'da iç piyasada  yapılan en büyük on  ticari işlemin hepsinin ham madde sektöründe gerçekleştirildiği görülmektedir. Yine aynı şekilde Rusya'nın yabancı ülkelerle gerçekleştirmiş olduğu ticari işlemin ilk beşi ham madde sektöründe  gerçekleşmiştir. Rusya Federasyonu'nun 2003 yılında ham madde  kaynakları dışındaki en büyük ihracat kalemlerini,  tarım ürünleri ile  askeri silah ve teçhizatın  oluşturduğu görülmektedir.                   

        

Rusya Ekonomisindeki Son  Gelişmeler

2004 yılının ilk yarısında GSMH artışı %7,4 olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılı sonu itibarıyla GSMH artışının yıllık %6,7 oranında artarak, 16.080 milyar Ruble olacağı tahmin edilmektedir.

              GSMH-Sektörel Dağılım (%)

	2003			2004
	İlk 6 Ay	İkinci 6 Ay	Yıl	İlk 6 Ay	İkinci 6 Ay.*	Yıl*
GSMH    İmalat Sanayii      Sanayii      Tarım      İnşaat    Hizmetler      Piyasa Hizmetleri          Ulaştırma          Ticaret   Piyasadışı Hizmetler	100.0 33.5 25.6 2.2 4.9 56.0 45.3 6.7 21.2 10.7	100.0   34.4 24.7 2.6 6.3 54.5 44.2 6.7 20.0 10.3	100.0   36.2 24.3 4.6 6.4 53.5 43.8 6.6 19.9 9.7	100.0   34.5 26.3 2.3 5.1 55.5 44.8 6.8 21.0 10.7	100.0   35.9 25.9 2.7 6.5 52.9 42.6 6.6 19.6 10.3	100.0   37.0 25.1 4.5 6.6 52.6 43.0 6.5 19.7 9.6

  

2004 yılının ikinci yarısında sanayii üretim hızının azalması beklenmektedir. Sanayii üretimi Rusya GSMH’sının artış hızının  belirleyicisi olacaktır. Sanayi üretiminin yanısıra  inşaat sektörü  de Rus GSMH’sının artış hızını belirleyecek ikinci önemli unsur olarak görülmektedir.     

2003 yılında Rusya ekonomisine  olumlu etkisini göstermeye başlamış olan yatırım faaliyetleri 2004 yılının ilk yarısında da olumlu etkisine devam ederek, 2001 ve 2002 yıllarında meydana gelen yatırım durgunluğunun olumsuz etkilerini önemli ölçüde giderdiği görülmektedir. 2004 yılında ana sermaye yatırımlarının önemli sayılabilecek oranda artması neticesinde,  döviz rezervlerinin %12,7 oranında artarak, GSMH’sının %22,5’ini oluşturacağı tahmin edilmektedir.   

2004 yılında Rus ekonomisinde görülen en önemli gelişme ihracata dayalı sektörlerin  üretim artışlarını önemli ölçüde artırmalarının yanısıra  iç piyasaya yönelik üretimin de artmaya devam etmesidir. Nitekim, temel ve yatırım ürünlerinde  iç piyasa talebinin yaklaşık olarak %45’i  yerel üretimle karşılanmaya başlanmıştır.

Diğer taraftan, 8 milyar dolarlık kişisel servetiyle Amerikan  Forbes Dergisi tarafından Rusya’nın en zengin iş adamı seçilen Yukos’un yönetim kurulu başkanı Mihail Hodorkovski’nin  Ekim  2003'te ihalelere  usulsüzlük karıştırmak, vergi kaçırmak ve zimmetine 1 milyar dolar geçirmek suçlarından tutuklanması ve Yukos davası  Rusya’ya yatırım yapmayı düşünen  yabancıların  Rus iş ortamına ve mülkiyet hakları duyulan güveni olumsuz yönde etkileyen en somut gelişme olmuştur. Nitekim, bu durum Rusya’nın  uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından verilen kredi notunu da olumsuz etkilediği  belirtilirken, Rus şirketlerinin uluslararası finans piyasalarında kredi notlarının düşürülmesine neden olduğu görülmektedir.  2003'te 2.9 milyar dolar olarak gerçekleşen Rusya’dan illegal  sermaye  çıkışının, 2004 yılında  Merkez Bankası'nın 6.5 milyar dolarlık tahmininin üzerine çıkarak, 8-8.5 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Rusya dışına illegal yollardan sermaye çıkışının yeniden artmasına neden olarak Yukos Davası gösteriliyor. Rusya’dan illegal sermaye çıkışı 1999 yılında  24 milyar dolar, 2002 yılında ise 8 milyar dolar olarak açıklanmıştı. Diğer taraftan, 2003 yılı içerisinde, çok büyük bölümünü Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi ülke vatandaşlarının  oluşturduğu   göçmen işçiler tarafından Rusya dışına transfer edilen para miktarının da  12 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Gürcistan’ın  GSMH’sının %25’ini,  Moldovya GSMH’sının ise  yaklaşık olarak %30’unu Rusya’da çalışan vatandaşlarının ülkelerine transfer ettikleri  para teşkil ediyor. 

          Rusya’da bankacılık ve finans alanında faaliyette bulunan kuruluş sayısı  1 Ağustos 2004 tarihi itibarıyla 1273’e inmiştir.

Başlıca Ekonomik Göstergeler
Rusya'nın Putin'li Yılları
Rusya'da Üretim
Rusya Tüketici Piyasası

Tüm hakları Rusya.org'a aittir © 2007